Kiedy: 09.09, godz. 10:00-11:30 OBOWIĄZUJĄ ZAPISY! LINK
Gdzie: Opera Bałtycka, Al. Zwycięstwa 15
Na salę można wejść tylko na boso lub w baletkach.
Zapraszamy na warsztaty tańca izraelskiego - taniec bosych tancerzy, skaczących i biegających w luźnych ubraniach odzwierciedla uczucia ludzi wracających do ziemi ojców. Tańce izraelskie powstały pod wpływem wielu różnych kultur i miały przede wszystkim charakter integrujący. Tworzone przez powracających z diaspory, jednoczyły ludzi wychowanych w różnych regionach świata, zarówno starych, jak i młodych. Stały się również symbolem zdolności pionierów do radowania się pomimo konieczności ciężkiej pracy i trudnych warunków życia.
Warsztaty prowadzi Miriam Hakenberg.
Warsztaty zorganizowaliśmy razem z Move on Together. Miejsce zostało użyczone przez Operą Bałtycką w Gdańsku.
KIEDY: 09.09, godz. 12:00-13:30 OBOWIĄZUJĄ ZAPISY! LINK
GDZIE: Opera Bałtycka, Al. Zwycięstwa 15
Zajęcia Gaga/dancers są otwarte dla tancerzy lub uczniów tańca w wieku 16+.
Na salę można wejść tylko na boso lub w baletkach.
Gaga to język ruchowy opracowany przez Ohada Naharina, wieloletniego dyrektora artystycznego Batsheva Dance Company i powszechnie używanego przez tancerzy zespołu. Zajęcia polegają na wielozmysłowej stymulacji i pobudzeniu wyobraźni. Gaga ma na celu przywracać, transformować i wzmacniać zaginioną więź psychiki z ciałem. Pozwala na odnalezienie przyjemności poprzez ruch. Zajęcia wykorzystują specyficzne słownictwo i umiejętności, które są nieodłączną częścią wiedzy tancerza. Nakładanie znanych umiejętności z zadaniami Gagi stawia tancerzy przed nowymi wyzwaniami, a przez całą klasę nauczyciele zachęcają tancerzy do odwiedzania bardziej nieznanych miejsc i sposobów poruszania się, odblokowując nieskończone możliwości. Warsztaty prowadzi Erez Zohar.
Warsztaty zorganizowaliśmy razem z Move on Together. Miejsce zostało użyczone przez Operą Bałtycką w Gdańsku.
Kiedy: 08.09 (piątek), godz. 21:00
Gdzie: Centrum św. Jana | Nadbałtyckie Centrum Kultury, ul. Świętojańska 50, Gdańsk
Zapada zmrok. Gasną lampy i świat powoli kładzie się do snu, zamierając w bezruchu. I wtem, ktoś pociera zapałkę i knot świecy rozbłyska blaskiem płomienia, który rzuca długie cienie ma pogrążony w mroku krajobraz. I tak, wraz z narodzinami światła, rozpoczyna się snuta przez nas opowieść. Prowadzić ona będzie przez, pełen radosnej wspólnoty świętowania, roztańczony parkiet żydowskiego wesela, smutek i melancholię ukryte w gruzach warszawskiego getta, rozgrzane do czerwoności i bezkreśnie przestrzenne bałkańskie równinne stepy, by mieć swój finał w piątkowy wieczór. Gdy wraz z kobietami zapalimy dwie szabatowe świece na początek świętego czasu Szabatu, odpoczynku i świętowania, na pamiątkę cudu stworzenia świata.
Zapraszamy na koncert zespołu KLEZMORET.
Kiedy: 08.09 (piątek), godz. 18:00
Gdzie: Centrum św. Jana | Nadbałtyckie Centrum Kultury, ul. Świętojańska 50, Gdańsk
Szojmer – w tradycji żydowskiej mężczyzna czuwający przy umarłym i śpiewający psalmy przez 7 dni. Szojmerte – żeńska forma szojmera, w rzeczywistości nie występuje.
Utrata czegokolwiek jest trudna.
Gestalt widzi człowieka jako byt wchodzący w relacje, których dynamika rozgrywa się w 3 fazach: wejścia w kontakt, intensyfikacji i zakończenia. Każda z tych faz stawia odmienne wymagania naszej psychice. Dla mnie największym wyzwaniem jest faza trzecia. „Nie domykam”, pozostaję w kontakcie z tym, co powinno zostać zakończone, co jest martwe. „Nie nauczono mnie” procesu oddania i utraty.
Myślę, że jest to zagadnienie uniwersalne, choć kultura stara się na różne sposoby rytualizować żałobę. Jednak idziemy, wlokąc za sobą stare relacje – z osobami, zdarzeniami i przedmiotami – które nie karmią nas więcej, ale ciążą, powodując bezruch i zmęczenie.
Tradycje religijne skupiają się na ostatniej drodze zmarłego - ja w swoich ceremoniach dźwiękowych staram się "odciążyć" szojmerte: tę która, zostaje i śpiewa dla śmierci, ale ostatecznie pozwala jej odejść z odczuciem wewnętrznej ulgi.
Warstwa dźwiękowa koncertu SZOJMERTE opiera się o studium ceremonii pogrzebowych różnych wyznań w Gdańsku, warstwy elektroniczne, sesje improwizacyjne. Pojawiają się tu "gdańskie" dźwięki z:
* ekumenicznego spotkania 1 listopada 2022 roku na Cmentarzu Nieistniejących Cmentarzy: Hani Hraish (Gmina Muzułmańska), ks. Artur Zielepucha (Kościół Prawosławny);
* warsztatów organowych dr Marii Erdman, poświęconych Tabulaturze Oliwskiej;
* pożegnalnych pieśni tradycji Pustych Nocy oraz pieśni ze Śpiewnika Pelplińskiego;
* Kadisz - nagrania zrealizowanego w Gminie Wyznaniowej Żydowskiej, śpiewa Jakub Skrzypczak.
Wykonawcy:
Maja Miro (koncepcja, nagrania terenowe, warstwy prekomponowane, flety historyczne, the perfect kisser)
Katarzyna Podpora (preparowane płyty winylowe, amplifikowane kości, kamienie, suche rośliny i inne małe obiekty)
Max Kohyt (kontrabas elektryczny, instrumenty perkusyjne, elektronika)
Grafika: Ola Kotarska
Projekt zrealizowano ze środków Miasta Gdańska w ramach Stypendium Kulturalnego. The Perfect Kisser - zrealizowano w ramach stypendium Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego.
Koncert dofinansowano ze środków Miasta Gdańska, Województwa Pomorskiego, American Jewish Joint Distributtion Committee oraz Stowarzyszenia Żydowski Instytut Historyczny w Polsce.
Linki do video:
https://youtu.be/5cxRbBwbu6I
https://youtu.be/ExcTd_cPM54
Kiedy: 07.09 (środa), godz. 19:45
Gdzie: Nowa Synagoga w Gdańsku, ul. Partyzantów 7
Premierowa prezentacja fragmentów słuchowiska, zrealizowanego na podstawie dramatu Marka Branda o tym samym tytule. Autor zainspirował się faktami z życia Stephana Hubertusa Pfurtnera (Hubertus Potschinski) profesora etyki społecznej Uniwersytetu w Marburgu, urodzonego w Wolnym Mieście Gdańsku w 1922 r.
W 1942 r. Pfurtner został aresztowany i oskarżony o zdradę ojczyzny. W 1943 r., zwolniony z więzienia i wcielony do wojska (odziały sanitarne), został skierowany na wschodni front, gdzie brał udział w oblężeniu Leningradu. Będąc na przepustce, w listopadzie 1944 r., przygotował i pomógł w ucieczce trzem żydowskim więźniarkom obozu koncentracyjnego w Stutthofie. Jedną z nich – Gerdę Gottschalk z Lipska – ukrywała do końca wojny matka Stephana Pfurtnera w mieszkaniu przy Jaśkowej Dolinie.
Gerda Gottschalk opisała te wspomnienia w książce Der letzte Weg (Konstanz 1991). Natomiast Stephan Pfurtner opisał je w jednym z rozdziałów swojej książki „Fluchthilfe fur drei Judinnen. Mein Bruder Martin”.
16 maja 2007 r. Instytut Yad Vashem z Jerozolimy przyznał Stephanowi Pfurtnerowi tytuł "Sprawiedliwy wśród narodów świata" za „Uratowanie trzech żydowskich kobiet przed niechybną śmiercią poprzez pomoc w zorganizowaniu ich ucieczki z KL Stutthof".
To właśnie ten heroiczny czyn Phurtnera stał się inspiracją dla Marka Branda. Tekst „Diabeł zamieszkał w Europie” to fikcja literacka. Przebieg akcji jest całkowicie wymyślony i zapewne odmienny od tego, jaki był w rzeczywistości. Autor dramatu w swój sposób opowiada historię o bohaterstwie i poświęceniu, całej grupy osób, które pomagają ocalić ludzkie życie, nawet za cenę utraty własnego. Opowieść o ludziach, którzy znajdują w sobie człowieczeństwo i potrafią przeciwstawić się złu, które ich otacza. Jest to również opowieść o skomplikowanych relacjach Żydów, Niemców i Polaków.
Podczas spotkania festiwalowego, odbędzie się słuchanie fragmentów słuchowiska oraz rozmowy z jego twórcami, autorem, reżyserem i aktorami biorącymi udział w nagraniu. Spotkanie poprowadzi reżyser Andrzej Dudziński.
Tekst i reżyseria – Marek Brand
Czytają: Karolina Arczewska, Julita Bożewicz, Sandra Bożewicz, Aleksandra Dziewit, Agnieszka Grzegorzewska, Sylwia Szczodrowska, Magdalena Żulińska, Marek Brand, Łukasz Kamiński, Krystian Potyrański, Michał Rucki, Maciej Szemiel
Projekt jest częścią projektu MultiMemo: Remembering for Social Justice, finansowanego z programu CERV Unii Europejskiej. Współfinansowane przez Unię Europejską. Wyrażone poglądy i opinie są jednak wyłącznie opiniami autorów i niekoniecznie odzwierciedlają poglądy i opinie Unii Europejskiej.
Kiedy: 06.09 (środa), godz. 18:45
Gdzie: Nowa Synagoga w Gdańsku, ul. Partyzantów 7
Spotkanie mające na celu uporządkowanie wiedzy na temat judaizmu, podczas którego będzie można uzyskać informacje o tradycji i kulturze żydowskiej oraz przekonać się czy stereotypy zakorzenione od wielu pokoleń, mają oparcie w rzeczywistości. Wokół religii żydowskiej narosło wiele stereotypów, mitów i nieporozumień. Niektóre z nich mają swoje umocowanie w przeszłości i są przekazywane z pokolenia na pokolenie, niektóre jednak pojawiły się zupełnie niedawno. Brak podstawowej wiedzy prowadzi do tego, że wśród społeczeństwa funkcjonują absurdalne przekonania, choćby takie, że istnieje coś takiego jak „Schab po żydowsku”, czy powieszony w domu „Obrazek Żyda z pieniążkiem”, rzeczywiście przynosi bogactwo. Czy to prawda, że Żydów po śmierci grzebie się w „pozycji siedzącej”. I chociaż dla wielu osób to oczywista bzdura, to duży odsetek społeczeństwa jest przekonany o tym, że to prawda. Pytania będzie można zadawać zarówno bezpośrednio podczas spotkania, jak i zupełnie anonimowo, wrzucając je do specjalnej skrzynki festiwalowej.
Prowadzenie: Marek Brand i Jakub Skrzypczak
Kiedy: 07.09 (czwartek), godz. 17:30
Gdzie: Nowa Synagoga w Gdańsku, ul. Partyzantów 7
Koncerty solowe Marii Ka to wyjątkowe doświadczenia zanurzone we
współczesnych środkach artystycznych, ukazujące nowe, innowacyjne oblicza Muzyki jidysz.
Składają się na nie aktualnie napisane autorskie utwory oraz już istniejące żydowskie piosenki zaadaptowane, jak to bywa z reguły w przypadku występów tej artystki, do kobiecej perspektywy.
To elektroniczno – alternatywne podróże z elementami tradycji, których treść obejmuje bieżące tematy społeczne i kwestie dotyczące wielości tożsamości. Opowiadane są one językiem obecnym od wielu wieków w Polsce, w muzyce Marii zaś przyjmującym nowoczesną formułę.
Wśród utworów stworzonych w aktualnych realiach można w trakcie koncertu usłyszeć nagrodzone: Krankheyt קראַנקהייט i Ven es regnt ווען עס רעגנט , uhonorowane Nagrodami Publiczności podczas konkursu Bubbe Awards organizowanego przez Instituto da Música Judaica Brasil, oraz pozostałe piosenki z wyjątkowych albumów artystki:
Di arumike velt די אַרומיקע וועלט i audiowizualnego tytułowego Di shaykhesn די שײַכותן
Pierwszy z nich został napisany w trakcie pandemii, której rozliczne aspekty istotnie wpłynęły na wymowę całości. W polskim kontekście jego napisanie zbiegło się w czasie z masowymi strajkami kobiet, których atmosfera zainspirowała kreację niektórych utworów, przede wszystkim piosenki
( I ) ShaWoman אשה – פֿרוי.
Album został obszernie zrecenzowany w amerykańskim the Forward (artykuł).
Drugi z albumów to wielojęzyczny materiał inspirowany tematem wielości tożsamości. Maria napisała go w trzech językach: jidysz, polskim i angielskim przeplatanych w strukturach piosenek. Każdej piosence towarzyszy wideoklip i wykreowana w warstwie wizualnej persona.
Na temat materiału powstał rozległy artykuł w amerykańskim magazynie Tablet (artykuł).
Poza autorskimi utworami, koncert składa się z wielu tradycyjnych żydowskich klasyków, uwspółcześnionych w warstwie zarówno muzycznej, jak i tekstowej. Należą do nich Dżankoje דזשאַנקויע, Di mizinke די מיזינקע, Majn sztetele Bełz מײַן שטעטעלע בעלז i wiele innych.
Materiał wykonywany jest przez Marię Ka z wykorzystaniem głosu i jej standardowego instrumentarium: instrumentu klawiszowego, elektronicznego loopera i efektów wokalnych.
Prezentuje słuchaczom i słuchaczkom jidysz jako żywy, dzisiejszy, aktualny i osadzony we współczesnych realiach język – język będący prawdziwie XXI-wiecznym sposobem komunikacji i ekspresji.
Posłuchaj:
https://youtu.be/W7NKgyPuE1I
https://youtu.be/1murgbDVkp4
https://youtu.be/8u4T8JZg5Kc
https://youtu.be/dvwzc2W2fR0
https://youtu.be/Ij_bFu7JkHc
https://youtu.be/cP9a9jvrq0U
Projekt jest częścią projektu MultiMemo: Remembering for Social Justice, finansowanego z programu CERV Unii Europejskiej.
Współfinansowane przez Unię Europejską. Wyrażone poglądy i opinie są jednak wyłącznie opiniami autorów i niekoniecznie odzwierciedlają poglądy i opinie Unii Europejskiej.
Kiedy: 08.09 (piątek), godz. 19:30
Gdzie: Centrum św. Jana | Nadbałtyckie Centrum Kultury, ul. Świętojańska 50, Gdańsk
Fascyjnująca podróż w czasie! Poznaj żydowskie dziedzictwo muzyczne Ukrainy.
Olga Avigail Mieleszczuk – wokalistka urodzona w Warszawie, a mieszkająca na stałe w Jerozolimie, zaprasza w fascyjnującą muzyczną podróż do żydowskich sztetli Ukrainy. W programie znajdą się ludowe pieśni w Jidisz, chasydzkie niguny (pieśni bez słów), ukraińskie przyśpiewki, klezmerskie utwory inspirowane ukraińskim folklorem. Na koncercie nie zabraknie unikalnych, muzycznych perełek, znalezionych przez żydowskiego etnomuzykologa Mosze Beregowskiego, który w latach 20. podróżował przez Ukrainę z fonografem w ręce, szukając autentycznej muzyki Jidisz Żydów ukraińskich.
Kol Ishe
Oldze towarzyszy trio kobiece "Kol Ishe” (Głosy kobiece), które tworzą wybitne instrumentalistki: Marta Maślanka (cymbały), Gosia Szarlik (skrzypce), Izabela Buchowska (wiolonczela) oraz gościnnie Agnieszka Mazur (wokal).
Olga Avigail Mieleszczuk
Pieśniarka, akordeonistka, badaczka wschodnioeuropejskich tradycji muzycznych. Jedna z wiodących postaci światowej sceny Jidisz. Obecnie mieszka w Jerozolimie. Inicjuje projekty międzykulturowe z udziałem artystów z Polski, Izraela i Stanów Zjednoczonych. Wydała 5 płyt z muzyką żydowską i izraelską. Występuje na prestiżowych scenach i festiwalach w Europie, Stanach Zjednoczonych, Kanadzie i Izraelu.
Marta Maślanka
Absolwentka Akademii Muzycznej im. Fryderyka Chopina, cymbalistka. Specjalizuje się w muzyce filmowej i teatralnej. Współpracuje z najlepszymi polskimi kompozytorami, m.in. Michałem Lorencem. Uczestniczyła w nagraniu kilkudziesięciu płyt, m.in.: Justyny Steczkowskiej, Kapeli ze Wsi Warszawa. W swojej kolekcji ma cymbały chińskie, indyjskie, perskie, białoruskie, rzeszowskie, cieszyńskie i kopię cymbałów średniowiecznych. Współpracuje z Teatrem Żydowskim w Warszawie.
Gosia Szarlik
Skrzypaczka, muzykoterapeutka, pedagog. Absolwentka Akademii Muzycznej im. Fryderyka Chopina w Warszawie. Jest członkiem grupy DesOrient i stale współpracuje z Michałem Lorencem, kompozytorem muzyki filmowej. Bierze udział w wielu muzycznych projektach, łącząc muzykę klasyczną z elementami etnicznymi. Nagrała kilkanaście płyt zarówno na skrzypcach żłobionych, jak i klasycznych.
Izabela Buchowska
Wiolonczelistka, absolwentka Akademii Muzycznej w Poznaniu, studiów podyplomowych w Musikhochschule Lübeck oraz studiów profesjonalnych w Mannes College of Music w Nowym Jorku. Jest laureatką wielu nagród i stypendiów. Występowała podczas licznych festiwali muzycznych, m.in. na słynnym Schlezwig-Holstein Festival w Niemczech i Chopin and Friends Festival w Nowym Jorku. Często dokonuje prawykonań utworów młodych polskich kompozytorów, z których wiele jest jej dedykowanych. Jako solistka i kameralistka koncertuje w Europie i USA.
Agnieszka Mazur
Pasjonatka tradycyjnego śpiewu ukraińskiego - techniki „białego głosu”, współzałożycielka zespołu pieśni tradycyjnych z Europy Wschodniej „Stara Śpiewka”.
Posłuchaj:
Pieśń taneczna w Jidisz i po ukraińsku
YT:
Pieśń chasydzka
YT: ttps://www.youtube.com/watch?v=5oiAbGtt6eI
Goodbye Odessa
YT:
Skoczne/Ukrainian Yiddish Shetl Song
YT:
Dofinansowano ze środków Miasta Gdańska, Województwa Pomorskiego, American Jewish Joint Distribution Committee i Stowarzyszenia Żydowski Instytut Historyczny w Polsce.
Kiedy: 07.09 (czwartek), godz. 18:30
Gdzie: Nowa Synagoga w Gdańsku, ul. Partyzantów 7
„Al yad” (tuż obok)
Wystawa prac uczniów Liceum Sztuk Plastycznych w Gdańsku, która będzie się składać z plastycznych impresji, wykonanych przez młodych artystów, którzy zainspirowali się miejscami, wydarzeniami, ludźmi i tradycjami związanymi z przedwojenną społecznością żydowską w Gdańsku. Młodzi artyści z LSP wzięli udział w wykładach o kulturze i tradycji żydowskiej oraz w historycznym spacerze, śladami gdańskich Żydów. Odwiedzili Nową Synagogę w Gdańsku, cmentarz żydowski na gdańskim Chełmie. Kalina Krassowska, oprowadziła młodych twórców po miejscach niegdyś kwitnących życiem żydowskim. Wernisaż odbędzie się w Nowej Synagodze w Gdańsku. Wystawę będzie można oglądać do końca września 2023 roku.
Opiekunowie projektu: Katarzyna Korolczuk, Wojciech Juchniewicz
Dofinansowano ze środków Województwa Pomorskiego, American Jewish Joint Distribution Committee i Stowarzyszenia Żydowski Instytut Historyczny w Polsce.
Kiedy: 06.09 (środa), godz. 20:00
Gdzie: Nowa Synagoga w Gdańsku, ul. Partyzantów 7
Program „Kinot” został przygotowany przez trzech przyjaciół: Jarosława Lipszyca (teksty, wokal, gitara), Tomasza Januchtę (kompozycja, gitara) i Jacka Piechurę (bas, przestrzeń). Przez ostatnich kilka lat w tym gronie spotykaliśmy się na wspólne granie i rozmowy, pomagając sobie nawzajem przebrnąć przez życiowe problemy i porażki w dość trudnym dla nas wszystkich, z różnych powodów, czasie. Teksty Jarosława Lipszyca to introspekcyjny, osobisty, prywatny cykl lamentacji; pełen mniej lub bardziej zakamuflowanych odniesień do tradycji, ale osadzony w tu i teraz. Grając, nucąc, recytując chcemy nie tylko zaprezentować teksty, ale także przekazać pewną intymność wspólnie spędzonego czasu, kiedy obstawieni sprzętem muzycznym w ciasnej kuchni skupialiśmy się na dźwiękach, opowieściach i sobie nawzajem.
W tradycji żydowskiej literatura elegijna zajmuje jedno z centralnych miejsc. Wybrane psalmy żałobne recytuje się na cmentarzach, inne w czasach zagrożenia i wojny. Podczas najsmutniejszego święta, postu Tisza beAw, czytana jest cała księga Lamentacji (Eicha) i tradycyjne wiersze elegijne zebrane w antologię Kinot. Poezja elegijna jest przy tym tradycją żywą: ciągle powstają nowe teksty, a niektóre z nich znajdują mniej lub bardziej trwałe miejsce w żydowskiej obrzędowości. Elegie mogą dotyczyć wypadków dotykających całą społeczność, jak upadek miasta i wygnanie, ale mogą też być indywidualną skargą i wołaniem o pomoc.
Jarosław Lipszyc - poeta, redaktor, bibliotekarz. Prezes fundacji Wolne Lektury prowadzącej najpopularniejszą bibliotekę internetową w Polsce. Wcześniej pracował w pismach żydowskich (Midrasz, Szterndlech), a także w prasie wysokonakładowej (Aktivist, Życie Warszawy). Autor trzech tomów poetyckich: bólion w kostce (Warszawa 1997, Lampa i Iskra Boża), poczytalnia (Warszawa 2000, Lampa i Iskra Boża) i Mnemotechniki (Warszawa 2008, Wydawnictwo Krytyki Politycznej).
Tomasz Januchta - muzyk, improwizator, kontrabasista Teatru Wielkiego Opery Narodowej. Wcześniej przez wiele lat pracował w Filharmonii Narodowej. Spiritus movens licznych awangardowych projektów muzycznych i literackich (m. in. STOP, Usta, Poezzin.pl), współautor płyt z muzyką kameralną, w ramach stypendium Ministra Kultury nagrał wszystkie suity wiolonczelowe Bacha w aranżacji Tadeusza Pelczara na kontrabas (2021).
Jacek Piechura - architekt. Zawodowo zajmuje się rewitalizacją terenów pofabrycznych w Łodzi, gdzie projektuje przyjazne budynki plombowe wpisujące się w kontekst historyczny. Współtworzy muzyczny duet Sygnały Mgłowe.
Projekt jest częścią projektu MultiMemo: Remembering for Social Justice, finansowanego z programu CERV Unii Europejskiej.
Współfinansowane przez Unię Europejską. Wyrażone poglądy i opinie są jednak wyłącznie opiniami autorów i niekoniecznie odzwierciedlają poglądy i opinie Unii Europejskiej.