Kiedy: 15 września, godz. 20:00–-21:00
Gdzie: Nowa Synagoga w Gdańsku, u;. Partyzantów 7
"Zicharon" znaczy pamięć. To o niej opowiedzą młodzi twórcy, wyrażając swoje przemyślenia w formie tańca. Spektakl o tradycji, zagładzie, ale i tym, co współczesne. Jak pamiętać, by nie zagubić się w przeszłości? Jak pamiętać, by na tej pamięci budować lepszą przyszłość? W wyjątkowej aranżacji baletowej, każdy będzie mógł poszukać odpowiedzi na nurtujące go pytania i rozterki, dotyczące pamięci. Spektakl będzie prezentowany również po wydarzeniach festiwalowych.
Choreografia: Sayka Haruna-Kondracka, Bartosz Kondracki
Występują uczniowie Ogólnokształcącej Szkoły Baletowej im. Janiny Jarzynówny w Gdańsku
Kiedy: 14 września, godz. 16:30–17:45
Gdzie: Biblioteka Manhattan (II p.), Al. Grunwaldzka 82
„Mała księga” i „Wariacje pocztowe” to książki napisane przez Kazimierza Brandysa w reakcji na antysemicką kampanię lat 1967-1968, jeden z częstych w jego twórczości dwuksięgów. „Mała księga” (1970) jest autobiograficzną opowieścią o dzieciństwie pisarza, „Wariacje pocztowe” (1972) to zbiór fikcyjnych listów pewnej rodziny szlacheckiej. W pierwszym utworze ani razu nie pada słowo „Żyd”, w drugim nie ma bezpośrednich nawiązań do rodziny Brandysów, zaś motywy żydowskie pojawiają się tylko ubocznie. Jednak oba te teksty uzupełniają się, ukazując oryginalną i bardzo osobistą wizję roli Żydów i inteligencji pochodzenia żydowskiego w tworzeniu kultury polskiej. Marcin Wołk ukaże twórczość Brandysa oraz kilku innych autorów jako przykład współczesnej literatury polsko-żydowskiej, a szerzej – literatury żydowskiej tworzonej w językach nieżydowskich, fenomenu bardzo charakterystycznego dla świata po Holokauście. Spotkanie prowadzi Marcin Wołk
Kiedy: 13 września, godz. 21:00-22:00
Gdzie: Centrum św. Jana w Gdańsku, ul. Świętojańska 50
"Gdy miłość staje się piosenką", to tytuł koncertu, zrealizowanego w ramach VIII już odsłony projektu Academia Musica Judaica, skierowanego do studentów Akademii Muzycznej im. Stanisława Moniuszki w Gdańsku. Tym razem młodzi artyści zmierzyli się z tekstami Debory Vogel, poetki, prozatorki i eseistki, a także wybitnej tłumaczki. Artystka zadebiutowała tekstami pisanymi w języku polskim, ale w latach dwudziestych, ubiegłego stulecia, zaczęła pisać w języku jidysz. Wykładała psychologię i literaturę polską w seminarium hebrajskim we Lwowie. Jej serdecznym przyjacielem był Bruno Schulza, a wśród znajomych ważną postacią był Stanisław Ignacy Witkiewicz. Z powodu marginalizacji kobiet, artystka długo pozostawała nieznana. Pojawiały się o niej wzmianki przy okazji nazwisk, przedstawicieli polskiej awangardy i modernizmu, takich jak Witkacy czy Schulz. Debora Vogel zginęła we lwowskim getcie w sierpniu 1942 r., razem ze swoją matką, mężem i synkiem. Dzisiaj przypominamy jej twórczość Jej wiersze to wspaniały materiał literacki, został opatrzony muzyczna aranżacją, żeby dać drugie życie dziełom tej interesującej artystki. Autorami kompozycji do tłumaczeń Karoliny Szymaniak, są: Szymon Kowalik, Krzysztof Hadrych, Ignacy Jan Wiśniewski, a piosenki wykonują: Dominika Niebudek i Anna Maria Wrona
Kiedy: 15 września, godz. 16:00-17:30
Gdzie: Nowa Synagoga w Gdańsku, ul. Partyzantów 7
Wykład na temat fenomenu popularnej prozy jidysz, która przeżyła gwałtowny rozwój w XIX w. i cieszyła się ogromną popularnością. W czasie dyskusji chcielibyśmy zapytać, jakie były przyczyny tego rozwoju. Czy powieść brukowa żydowska różniła się od tego typu utworów nieżydowskich? Czy była ostoją tradycjonalizmu czy wehikułem modernizacji? Jakie historie możemy wyczytać w tych niewielkich powieścidłach broszurowych, a co wiemy o ich autorach/autorkach?
Spotkanie z Joanną Degler i Adamem Stepnowskim
Kiedy: 15 września, godz. 13:00–14:30 (obowiązują zapisy) | Zapisy na warsztaty od 01.09.2024 r.
Gdzie: Nowa Synagoga w Gdańsku, ul. Partyzantów 7
Język żydowski językiem zapomnianym? Oj wej… Maria Kawska, gdańska artystka tworząca w tym języku, jednocześnie jidyszystka, zaprosi uczestniczki i uczestników warsztatu do poznania podstaw jidysz, zapisu jego alfabetu, słów i wyrażeń. Zaprezentuje również historię języka i aktualne formy jego funkcjonowania. Mir weln zich lernen epes ojf jidisz szrajbn un zogn - nauczymy się co nieco w jidysz pisać i mówić.
Kiedy: 15 września, godz. 11:00–14:00 (obowiązują zapisy) | Zapisy na warsztaty od 01.09.2024 r.
Gdzie: Nowa Synagoga w Gdańsku, ul. Partyzantów 7
Załóżka, zwana często napierśnikiem (jid. bristech), rzadziej przodzikiem, to stosunkowo sztywny prostokątny fragment materiału (najpopularniejsze to aksamit, adamaszek czy brokat), mający zasłonić rozcięcie damskiej koszuli. Jej pośrednią funkcją jest także tuszowanie kobiecych kształtów, aby zgodnie z nakazami religii uczynić ubiór niewiasty możliwie skromnym (hebr. cnijut). Napierśniki dekorowane techniką zwaną "hiszpańską robotą", zdobione były przy użyciu cienkich srebrnych lub złoconych blaszek. Zgodnie z tradycją tę metodę dekoracji tkanin przywieźli ze sobą Żydzi sefardyjscy, którzy w czasach Zygmunta Augusta przybyli do Lwowa i Krakowa. Dziś wiemy, że jej sefardyjskie pochodzenie jest jedynie legendą, a w rzeczywistości ta technika zdobienia powstała znacznie później na terenach polskich. Warsztaty, poza swoją historyczną i kulturową wartością, będą również szansą na zapoznanie się ze sztuką tkalnictwa i szydełkowania. Prowadzenie Agnieszka Baaske
Kiedy: 15 września, godz. 11:00–12:30 i 13:00–14:30 (obowiązują zapisy) | Zapisy na warsztaty od 01.09.2024 r.
Gdzie: Nowa Synagoga w Gdańsku, ul. Partyzantów 7
Chanukija jest symbolem towarzyszącym Żydom w czasie święta Chanuki. Rytuał zapalania kolejnej świeczki każdego świątecznego dnia stał się w 2023 r. obiektem politycznego konfliktu. W swojej naturze, jest on jednak symbolicznym powrotem do Świątyni Jerozolimskiej oraz cudu, dzięki któremu, po latach hellenizacji, miejsce to na nowo mogło wypełniło się płomieniem żydowskiego ducha. W trakcie warsztatów, dzieci będą mogły zapoznać się z chanukową historią oraz wykonać swój własny świąteczny świecznik. Prowadzenie Hanka Kossowska.
Kiedy: 14 września, 19:00–20:00
Gdzie: Plama GAK, ul. Pilotów 11
Młoda muzyczka, będąca w dziewiątym miesiącu ciąży, budzi się pewnego ranka w swoim pięknym apartamencie nad malowniczym kanałem Keizersgracht w Amsterdamie. Chce usmażyć omlet, ale w zdumieniu odkrywa, że nie ma gazu. Na progu drzwi znajduje rachunek na astronomiczną sumę obejmującą odsetki za brak płatności od roku 1944. Kto używał gazu w czasie, za który wystawiono rachunek, i kto właściwie powinien tę kwotę zapłacić? Towarzyszymy kobiecie podczas jej całodziennych rutynowych czynności.
Amsterdam, pióra Maya Arad Yasur, w tłumaczeniu Agnieszki Olek, poruszający m.in. tematy zbiorowej tożsamości i alienacji, to sztuka o strukturze polifonicznej: wielogłos przywołujący historie, które mogły się wydarzyć w przeszłości i za sprawą których stylowy apartament bohaterki przeobraża się w scenę tragicznych wydarzeń.
Przeplatanie się światów, misternie odtwarzane lub stwarzane w procesie narracji zdarzenia i ich szczegółowe okoliczności wytrącają ze strefy komfortu. Polifoniczna forma, w którą wpleciono frazy z różnych języków, podkreślając wielowymiarowość rzeczywistości i powtarzalność motywów, nadają tej wstrząsającej sztuce niezwykły walor poetycki. Za pomocą natrętnych powtórzeń, autorka jak po spirali myśli rozwija swoją pieśń o zagładzie, przenikając czas i przestrzeń labiryntu pamięci i skojarzeń.
Reżyseria próby czytanej: Marek Brand.
Występują: Sandra Bożewicz, Aleksandra Dziewit, Łukasz Kamiński
Muzyka na żywo: Maria Chwedyna (skrzypce)
Kiedy: 13 września, godz. 19:30-20:30
Gdzie: Centrum św. Jana w Gdańsku, ul. Świętojańska 50
"Czerwona mysz": koncert - inauguracja działalności kobiecego składu klezmerskiego KLEZMO.RIOT. Zespół reinterpretuje tradycyjną muzykę żydowską, używając środków elektronicznych i niestandardowych instrumentów, inspirowanych instrumentarium pierwszych, wędrujących zespołów klezmerskich przed dwustu laty. KLEZMO.RIOT sięga po stare niguny i klezmerską muzykę z archiwów, traktuje je jednak swobodnie, jako materiał nowych dźwiękowych konstrukcji, posługujących się współczesnymi zasadami budowy języka muzycznego. Urban-folkowy KLEZMO.RIOT burzy też niepisaną tradycję dostępności tego typu wykonań instrumentalnych wyłącznie dla mężczyzn. Skład: Maja Miro - flety, elektronika, Katarzyna Podpora - obiekty amplifikowane, cytra, theremin, Weronika Kulpa - wiolonczela, looper, Basia Dowgiałło - klawesyn
Kiedy: 14 września, godz. 13:00–14:15
Gdzie: Biblioteka Manhattan (II p.), Al. Grunwaldzka 82
Znamy już wiele opowieści o wojennych losach Żydów – o tragicznych historiach masowych mordów i pojedynczych śmierci, o nielicznych i szczęśliwych przypadkach ocalenia. A jak właściwie wyglądało życie po Zagładzie? Jak dochodzi się do siebie i szuka nowego życia po końcu wojny? Czy o czymkolwiek można zapomnieć? Czy ocalałych da się tak łatwo odnaleźć?
Anna Bikont z reporterską wnikliwością podejmuje oba te tematy. W książce „Cena” opowiada nieznaną historię poszukiwania ocalałych żydowskich dzieci tuż po wojnie. Podjął się tego Lejb Majzels, pracownik Centralnego Komitetu Żydów w Polsce. Na przełomie 1947 i 1948 r. wyjechał w poszukiwaniu dzieci, które przeżyły Zagładę i pozostawały pod opieką Polaków. Każdy wyjazd skrupulatnie opisał: o której wyjechał, o której dotarł, czy znalazł dziecko i jak bądź za ile można je wykupić. Bo życie każdego żydowskiego dziecka miało cenę.
Siedemdziesiąt lat później Anna Bikont powtórzyła próbę ich odnalezienia. Podążyła śladem zapisków Majzelsa i dokonała niemożliwego, jednocześnie stając przed kolejnym potężnym wyzwaniem: jak skłonić do wspomnień ludzi, którzy uciekli od przeszłości, niekiedy na koniec świata.
Z podobnym wyznawaniem zmierzyła się w książce „Nigdy nie byłaś Żydówką”. W tym intymnym studium charakterów, życia w ukryciu, ratowania się lub bycia ratowaną opowiedziała o sześciu żydowskich dziewczynkach i pokazała, że choć ich wojenne doświadczenia były podobnym koszmarem, dalsze losy potoczyły się zupełnie odmiennie: wszak z traumą każdy próbuje radzić sobie po swojemu. To opowieść o ciężarze, który niesie się przez całe życie: bólu, tęsknocie, niemożliwości zapomnienia, ale również o ukrytej sile, by stawić czoło przyszłości, nawet gdy nieustannie pada na nią długi cień Zagłady. Spotkanie poprowadzi Magdalena Budzińska.