Żydówką być to rzecz niemała – sensacyjny dziennik polskojęzyczny Sary Szenirer | spotkanie z Joanną Degler

Kiedy: 09.09, godz. 17:30-19:30

Gdzie: Biblioteka Manhattan, Aleja Grunwaldzka 82

“Żydówką być to rzecz niemała” - sensacyjny dziennik polskojęzyczny Sary Szenirer, jednej z najsłynniejszych polskich żydówek.

 W 2023 r. w serii "Żydzi. Polska. Autobiografia" ukaże się tom "Żydówką być to rzecz niemała” - Se Pisma autobiograficzne Sary Szenirer" w opracowaniu Dariusza Dekierta i Joanny Degler. W tomie tym znajdzie się niepublikowany do tej pory polskojęzyczny dziennik jednej z najważniejszych w świecie żydowskim ortodoksyjnych leaderek XX w. Sara Szenirer (1883–1935) była inicjatorką i założycielką sieci nowoczesnych szkół ortodoksyjnych dla dziewcząt Bejs Jakow (Dom Jakuba). Pochodziła z krakowskiej rodziny chasydzkiej (zwolenników cadyka z Bełza), ale wykształcenie zdobyła w polskiej szkole powszechnej. W domu pogłębiała swoją wiedzę z zakresu religii żydowskiej. Pierwszą szkołę dla żydowskich dziewcząt założyła we własnym mieszkaniu w 1917 r. Pod koniec lat 30. działało już ponad 250 placówek Bejs Jakow (także poza granicami Polski), w których kształciło się ponad 40 tys. dziewcząt. Sara Szenirer jako inicjatorka ruchu już za życia stała się legendą w środowisku ortodoksyjnym. Jej postać była otoczona czcią, nazywano ją matką sukcesu szkół Bejs Jakow. Do tej pory ukazał się drukiem pamiętnik Szenirer pisany w jidysz, którego tłumaczenie również zostanie opublikowane, Obejmuje okres późniejszy (1917 r.) i zawiera już bardziej oficjalną wersję życiorysu. Dziennik pisany po polsku był publikowany jedynie w małych fragmentach w 1955 r. po hebrajsku.
Nigdzie nie podano w tej publikacji, że podstawą jest polski dziennik, a wybrane fragmenty zostały drastycznie ocenzurowane. Jest to sensacyjny dokument pisany od 1909 (pierwszy datowany wpis 9 IX) do 1913 (ostatni wpis 20 IV) w języku polskim, ujawniający pewne fakty konsekwentnie
przemilczane w oficjalnej biografii Szenirer. Jaki wizerunek Sary Szenirer wynurza się z kart jej dziennika? Jest to młoda, ambitna kobieta, niezależna finansowo (pracuje jako krawcowa). Przywiązuje dużą wagę do wszechstronnego rozwoju intelektualnego, poprzez uczestnictwo w polskich wykładach publicznych (w tym feministycznych), kursach oraz lektury. Ma przekonanie o powołaniu do spełnienia pewnej misji wśród kobiet żydowskich, ale patrząc szerzej widać u niej ogromną chęć bycia użyteczną dla społeczeństwa (kursy sanitarne). Jest głęboko wierząca i sprawy religii traktuje bardzo poważnie, jednak jest w stanie zbuntować się przeciw tradycji, jeśli ta ogranicza ją zbyt mocno i uniemożliwia realizację głównych celów życiowych. Poza tym Szenirer na kartach dziennika jawi się jako osoba niepokorna, dowcipna, nie unikająca rozrywek (teatr, regularne jeżdżenie do kurortów, nawet uczy się grać w karty). W trakcie wykładu, który poprowadzi Joanna Degler, czytane będę fragmenty dziennika, w wykonaniu aktorki, która wcieli się w rolę Sary Szenirer.

Zdjęcie za projektem Kanon literatury wspomnieniowej Żydów polskich /